bhk

2022 Note: This is a project I briefly started, off-line, in 2020. I've seen found other things I'd rather be doing with my time, but I figured (in 2022) that I would post this, more or less as an idea for anyone else who is looking for something to do.

In the second half of the nineteenth century and the first half of the twentieth, an enormous quantity of biblical scholarship was produced in and translated into English, allowing students of the Bible to access the basic results of modern scholarship in a level of detail previously impossible. While the coming of the internet has greatly increased the availability of all sorts of information, and has even resulted in many of these older works of scholarship becoming available in PDF form, many remain (as of 2020) unavailable in HTML form. It seems like a good idea to make them available that way, and this volume is one small effort in that direction.

Prior to the appearance of Biblia Hebraica Stuttgartensia in 1968-1977, the de facto standard Hebrew Bible in academic circles was any of the three editions of Biblia Hebraica Kittel, its predecessor. The third edition appeared in the 1930's, and I am not sure about its current status vis-a-vis copyright law.

The second edition, which appeared in 1913, is certainly out of copyright in the United States, as are (as of 2021) all works produced in 1925 or prior. It seems to me that it would be useful for there to be, in a Unicode-compatible format, a reproduction of the latest legally available edition of Kittel, which would be the 1925 printing of the 1913 edition, thus capturing all the addenda and corrigenda that had accumulated up to 1925.

Unfortunately, due to the Hebrew text, including diacritics, it seems to me unlikely that a complete reproduction of BHK will be appearing any time soon, so it does exist in facsimile PDF form. However, the real value of BHK lies not in its text -- which is more or less identical to any edition of the Masoretic Text -- but in its apparatus. The J. Alan Groves Center for Advanced Biblical has graciously provided a transcription of the Leningrad Codex, the electronic text of which they allow to be used without restriction. It is this generous gift that makes the simulation of BHK an option.

My aim is to create something that captures much of the value of BHK, but at a much lower cost in work, by using the transcription of the Leningrad Codex for the base text, and then joining it to a hand-typed apparatus of BHK. Whenever I become aware of a difference between the Leningrad Codex and the text of BHK, I will correct my text in the direction of BHK, but I will not hunt systematically for such occasions.

My examplar of BHK is the online facsimile found here, of the 1925 printing of Kittel's Second (1913) Edition of his Biblia Hebraica.

The text below is not necessarily beautiful, but is intended to be a faithful reproduction, or in the case of the base text, a good-enough simulation, of BHK. Because it does not contain any of my own original work, I think under US law I would have no claim to copyright over this edition, but in case I do have any such claim, I waive it under the CC0 1.0 Creative Commons license.

Where the occasion seems to demand it, I have added a note of my own. These notes are always formatted in brackets [] and signed "-- MP (2021)" (or whatever the current year is). Hopefully this will be enough from keeping any explanations or pointers I add to the text from being attributed to Kittel.

In places where the 1925 facsimile is difficult to read, I have at times used a 1913 facsimile for help.

If someone were to take this text and re-arrange it in a more visually appealing way, I think that would be just peachy.

I have defaulted to the 1913 edition on account of the 1925's difficulties.

תורה נביאים וכתובים

BIBLIA HEBRAICA

ADJUVANTIBUS PROFESSORIBUS

G. BEER, F. BUHL, G. DALMAN, S. R. DRIVER, M. LÖHR,
W. NOWACK, I. W. ROTHSTEIN, V. RYSSEL

EDIDIT

RUD. KITTEL
PROFESSOR LIPSIENSIS

EDITIO ALTERA EMENDATIOR STEREOTYPICA
ITERUM RECOGNITA

STUTTGART
PRIVILEG. WÜRTT. BIBELANSTALT

[Page Break]

PRAEPARAVERUNT

LIBRUM GENESEOS EDITOR
LIBRUM LEVITICUM V. RYSSEL, TURICENSIS
LIBROS EXODI ET NUMERORUM V. RYSSEL ET EDITOR
LIBROS DEUTERONOMII ET JOSUAE S. R. DRIVER, OXONIENSIS
LIBROS JUDICUM, SAMUELIS I. II., REGUM I. II. EDITOR

LIBRUM JESAIAE EDITOR
LIBROS JEREMIAE ET EZECHIEL I. W. ROTHSTEIN, VRATISLAVIENSIS
LIBRUM DUODECIM PROPHETARUM (OPERĀ EDITORIS) W. NOWACK, ARGENTINUS
LIBRUM PSALMORUM FR. BUHL, HAVNIENSIS
LIBROS PROVERBIORUM ET IOB G. BEER, HEIDELBERGENSIS
CANTICUM CANTICORUM G. DALMAN, HIEROSOLYMITANUS
LIBRUM RUTH ET THRENOS EDITOR
LIBRUM ECCLESIASTIS S. R. DRIVER
LIBRUM ESTHER FR. BUHL
LIBROS DANIELIS, ESRAE ET NEHEMIAE M. LOEHR, REGIOMONTANUS
LIBRUM CHRONICORUM EDITOR

COPYRIGHT 1925 BY PRIVILEG. WÜRTT. BIBELANSTALT, STUTTGART.

[Page Break]

Duobus fere annis post prius et uno anno post alterum Bibliorum Hebraicorum volumen publicatum novam et stereotypicam editionem exscribi opus erat.

Qua in praeparanda — id quod iterum haud ita parvi laboris et sumptus erat -- haec studuimus: 1. omnia menda typographica et in tabula corrigendorum memorata et alias nobis allata in textu ipso emendare; 2. omnes litteras laesas, quas quidem — textu denuo quamvis diligenter lecto — viderimus, et vocales accentusque deletos reficere; 3. emendationes et additamenta notarum, quantum in formis stereotypicis inscribi potuit, addere (cf. ex. gr. ad Jer 5,8; 10,13.23; 13,21; 17,2.3; 20.1; 23,26); 4. in nova tabula corrigendorum ea errata et addenda adicere, quae aut in formis inscribi non poterant aut nova editione typis expressa inventa sunt.

Maximas agimus gratias cum Pastori Lic. Dr. JUL. BOEHMER, Cand. theol. HOWARD Americano, nunc ludi magistro Sidone Phoenicum, Pastori KOB Pommerano, qui tabulas corrigendorum uberrimas nobis miserunt, tum Dr. KAHAN (Znaim), qui exemplar totius operis correctionibus in margine adnotatis liberaliter nobis praebuit. Item Professores S. R. DRIVER et EB. NESTLE, qui passim ad notas corrigendas vel locupletandas contribuerunt, nos sibi obstrinxerunt. Magnae editori erat laetitiae, quod nuperrime Aemilius KAUTZSCH versionem suam V^isTⁱ denuo praeparans sociis illius operis hanc Bibliorum Hebraicorum editionem, quam in emendationibus et conjecturis deligendis pro exempiari sequerentur, commendavit.

Scripsi Lipsiae
EDITOR.
Kal. Ian. 1909.

Consumpta ea, quae inde ab anno 1909 ex formis stereotypicis impressa erat, plagularum copia necessarium nobis visum est, quam multum eorum, quae in tabula corrigendorum et addendorum memorata, nec non eorum, quae interea vel nobis allata vel a nobis inventa erant, in textum et notas recipere. Praeterea complures libri accurate recogniti sunt.

Hoc modo 1. circiter 250 emendationes et additamenta notarum e tabula corrigendorum et addendorum, item haud pauca corrigenda et addenda in tabula non numerata, in formis stereotypicis inscripta sunt; 2. in nova tabula ea addenda et corrigenda adiecta sunt, quae aut in formis inscribi non poterant aut quorum interea certiores facti sumus; 3. permultae notae, inprimis in libris Ex., Lev., Num., recognitae et accuratius expressae sunt.

Plagulae hoc modo emendatae etiam in libellos ad singulos libros pertinentes recipientur.

Scripsi Lipsiae
EDITOR.
Id. Oct. 1912.

[Page Break]

PROLEGOMENA.

1. Huius editionis Bibliorum Hebraicorum proprium est, quod textui masoretico et gravissimae lectiones variae codicum Hebraicorum manu scriptorum versionumque veterum et consilia ad emendandum textum traditum in notis adduntur.

Ad verba scriptorum biblicorum ipsorum quam maxime restituenda duae viae inveniuntur: aut(a) textum continuum et emendatum proponimus, quem quidem, quod ad fidem plus minus eruendam attinet, non nisi ad quoddam tempus -- paulo fere ante versionem veterrimam -- persequi possimus; aut (b) textu masoretico, sicut traditus est, quasi fundamento editionis nitimur et occasione data lectionibus variis vel consiliis ad textum emendandum in notis positis interpretamur. Hanc rationem (b) dum, quamquam ex philologia consideratam interdum aliena et parum sibi convenientia gignere editorem non fugit¹, tamen usui communi servire existimat. Cum ea, quae ad textum emendandum proposita sunt, inprimis veteribus versionibus nitantur, textum temporis, quod supra diximus, restituere in mente habemus. Neque vero rationis constantis causa modum anguste coercuimus: quoties versionibus adiuvantibus aut sine illis textum originalem erui posse spes erat, vestigia persequi non dubitabamus.

2. In textu masoretico, qui pro fundamento poneretur, eligendo dubium erat, novusne textus ratione eclectica secundum fidissimos testes restitueretur an exemplar quoddam codicum, qui exstant, redderetur. Hanc viam ingrediendam primo decreveram, cum illa methodus sine apparatu amplissimo, quo fontes singularum lactionum variarum receptarum demonstrentur, multo minoris pretii sit. Etiam BAER dicere, unde lectiones a se receptae orerentur, saepe neglexit. Editionem 𝔅, quam egregiis virtutibus praestare ceteris nemo negat, supposui. Sed quo diutius hunc laborem subibam, eo saepius commovebar, ut lectiones minus probatas, quae etiam codice a me supposito opinione frequentiores inveniebantur, secundum certissimos testes,

[Footnotes]

¹ cf editoris libellum: Über die Notwendigkeit und Möglichkeit einer neuen Ausgabe der hebräischen Bibel, Leipzig 1902.

[Page V -- PROLEGOMENA]

in quibus inprimis BAER et GINSBURG numerandi sunt, mutarem. Quae methodus ab eclectica ratione non longe distat: hinc textus a me propositus fere ex toto cum codicis 𝔅 congruit, illinc multae et minus probatae lectiones dispersis locis sublatae sunt, id quod plerumque silentio factum est. Nam ne apparatus nimis oneraretur, solum gravissimae allatae sunt. — Quem codicem, praeterquam quod multis locis arte critica opus erat, firmis legibus ante propositis subigendum fuisse manifestum est; quod maxime opus erat, cum aut in codice 𝔅 ipso confusa et inaequalia inveniantur aut dissensione inter doctos ipsos orta quaeratur, utrum codex 𝔅 sequendus sit necne. Quaestiones cum ab aliis turn a BAER-DELITZSCH (Liber Genesis 1869 Praef.) et GINSBURG (Introd. to the ... Hebr. Bible, 1897, p. 255 ss. 114s) propositae mihi ante oculos obversantur. Haec decrevi: (a) cum Schewa sub priore duarum consonantium consonarum legitur, non est, quod Schewa compositum scribatur. Codex 𝔅 suo iure modo Schewa simplex modo (sed rarius) compositum scribit. Tantummodo secundum HEIDENHEIM (ben Ascher), id quod saepius contrarium est codici 𝔅, si Schewa compositum legitur, semper Meteg praecedere opus est. Ergo רִֽבֲבוֹת et ‭‮מְקַֽלֲלִים‬, sed ‮רִבְבוֹת‬ et ‮מְקַלְקִים‬. — (b) Opus non est verba ‮גרשׁ‬,‭‬ ‭‮ברך ,אכל‬ in medio littera ֲר litterave ֲכ pro רְ vel כְ scribi.‬ Hoc quoque loco habemus, quod scribendi rationem codicis 𝔅 obtineamus, in quo utrumque legitur. Vide GINSBURG, lntrod. 257 ss. FOOTE, J. Hopkins Univ. Circ. 1903, 71 ss. (c) Dagesch emphaticum, quo ut ‭formae ‮כָּל־לֵּב‬, ‮יֶאְסּׂר‬, ‮עִם־מְּתֵי‬, ‮יַעְלִיםוּ‬, ‮הֵעְלֵּם‬ etc.‬ afficiantur, BAER postulat, argumentis confirmatum non est. Confer GINSBURG, 1. c. 114 ss. Hic quoque codex 𝔅 recte scripsit (Ea, quae sub (b) et (c) dicta sunt, probabantur codice illo illustri MERZBACHER, quem doctoris A. FREIMANN Francofurtensis beneficio cognovi. Quem opinioni BAERII haud ambigue obstare collatione quinquaginta locorum, quam manibus teneo, demonstratur.) (d) Item Raphe iterum ac saepius ponere, id quod postulat GINSBURG, et accentum alias nisi apud Paschta bis scribere, ut solet BAER, una cum codice 𝔅 neglegendum putavi. (e) Item Chateph Qamez illud omisi, quod a BAER saepe pro Qamez chatuph scribitur ita, ut errare haud difficile sit, quodque saepius, sed nulla ratione constanti (exempli gratia Gn 14,1. 5 ‭dbr ‮כְּדֳר־‬ et ‮כְּדָר־‬ cf.‬ Gn 3,5. 11; 6,15) etiam in codice 𝔅 legitur. — Etiam ubi manifesta menda typographica et alii errores vel per-

[Page VI -- PROLEGOMENA]

mira codicis BEN CHAJJIM propria¹ adesse videbantur, exceptis eis locis, quos supra commemoravi, silentio codicem 𝔅 reliqui.

3. Ceterum praeter exceptiones sub 2 enumeratas et sub 4-6 enumerandas textus masoreticus Bibliorum secundum principem editionem JACOBI BEN CHAJJIM (anni 1524/5) in apparatu littera 𝔅 (Bomberg) significatam exscribi potuit. Bibliis enim Hebraicis a GINSBURG secundum 𝔅 (cf Introd., p. III) editis -- quorum magnas et varias virtutes gratissimis animis omnes aestimant -- etiam obiter percursis codicem 𝔅 inventae erant, accurate examinabantur et si ullam ob causam apte esse videbantur, quae reciperentur, ut textui forma codicis 𝔅 servaretur, recipiebantur. Nec vero accidisse potest, ut interdum errores non irrepserint -- quorum numerum haud magnum fore speremus -- nec viles errores rationis lerem, exstinxi. Aliae differentiae in apparatu a me notatae sunt.

4. Quod attinet ad Meteg scribendum, codex 𝔅 saepe indiligenter et ex libidine se gerit. Quae cum ita sint, in omnibus partibus textus -- in notis ut hac in re omnia congruerunt fieri non potuit -- editor principia a BAER in MERX, Archiv für wissensch. Erforsch. des AT I, 1867 deposita secutus est. Interdum -- sed raro -- insuper Meteg, si certissima testificatione nitebantur, receptus est.²

5. Accentus sequuntur 𝕸, specialiter 𝔅, sed leviores errores accidisse ducendum est, quippe quod et librum illum conferre typisque excribere difficillimum fuerit et nonnulla codicis 𝔅 signa minus clara sint; solum Zakeph parvum, quoties non

[Footnotes]

1. In his numeranda sunt Chateph Qamez saepius scriptum et crebrae lectiones mixtae, id est duarum et possibilium ad impossibilem lectionum copulatio: cf מְלָ֥ךְ־ (Makk. et accent.) ‭Jdc 9,14; ‮עֵ֖ץ־הגּן‬ Gn 2,16; ‮גב֥ור־ציד‬ 10,9;‬ ‭x ‮בנֵ֥י־ע׳‬ 10,21, vel ‮וּתְקָעֲתֶּם‬ (pro aut ‮ותקעתֿם‬ aut ‮ותקָעְתּם‬) Jdc 7,18; ‮כְּדָרְ־לעמר‬ Gn‬ 14,1 (Schewa et ‭Makk.); ‮שָׂרָ֣י‬ 11,31; ‮יָשָׁ֣ב‬ 13,12. Menda‬ typographica vel alii errores sunt, si Dagesch omittitur multis locis: ‭vide ‮יִקָֿח‬ Gn 11,29. 31. ‮נֳֿא‬ -- 19,2. 8. ‮צְֿאוּ‬ ־־ 19, 14 (etiam‬ in אֶקַֿח et אׂתָהֿ saepius abest), vel scriptiones ‭ut: ‮לעֵֽינים‬ 2,6 sive ‮ויקרַא‬ 4,17, vel si ab ipsa Masora receditur‬: vide Jdc 11,25 הרׂב def. contra Masoram in margine superiore notatam vel v. 31 עוׂלה plene contra 𝕸 6,26, necnon 1S 3,10 וֿיתיצֵב (𝕸 in marg. צַב--).

² In libris Gen. usque ad Jos. saepe rei typographicae causa Meteg a dextra parte vocalis scriptum est -- id quod non prorsus juste se ‭habet (‮וַֽיְהִי‬, ‮וַֽעַֽמׂד‬); sed‬ inde a libro Jud. Meteg suo loco legitur (וַֽיהִי, sed הַֽאַתָּה).

[Page VII -- PROLEGOMENA]

praecedente servo in codice 𝔅 inveniebatur, secundum regulam in Zakeph magnum mutabatur vel cum accentu antecedente scribebatur (expl. gr. Ex 39,10 וימ֙לאו־ב֔ו). Praeterea fere omnibus eis locis, quibus codex 𝔅 mea quidem sententia a recta masoreticorum traditione dissentiebat, silentio corrigebatur. Si sententiae et sensus gratia aliquid coniectura mutari opus esse videbatur, annotabatur. Sed planissime declaratur, ut notae quam brevissimae fierent, non omnes accentus comprehensionis ad unum accentum mutatum accommodatos esse. Quod lecturis permissum est. Eandem ob causam nonnulla minutiora, quae ut mutarentur, sensu comprehensionis et, praesertim in partibus poeticis (vide Dt 33,17. 28 ac saepius), discriptione stichica caesurave postulabatur (ne ea quidam, quae WICKES affert), mutata non sunt. Quod si constanti quadam ratione factum esset, notae maximopere auctae essent et, si mutationes in notis enumeratae non essent, textus perspicuitas exstincta esset. Quae cum ita essent, haud facile modum mihi imposui.¹

6. Pericopae textus traditae secundum codicem 𝔅 redditae sunt; פ significat incisiones maiores, quae dicuntur apertae, ס minores, quae dicuntur clausae. Cum codex 𝔅 (sicut multi codices) litteras illas tantum in Pentateucho, ubique habeat pericopas inde a Josua, ut ultra codicem 𝔅 processum esse monstraretur, minores litterae (פ et ס) scriptae sunt. Ac quod in codice 𝔅 a Josua saepe ambiguum est, utrum incisiones apertae an clausae sint, litterae (non pericopae ipsae) traditionem masoreticam a GINSBERG (cf. eius Introduct. cap. II) in Bibliis Hebraicis redditam sequuntur. Tantummodo si codex 𝔅 cum GINSBURGIO discrepans pericopam habet, littera -- sive פ sive ס -- libero arbitrio scriptra est. Quo modo legentibus brevissime discriptio tradita aut interpretatio textus illā expressa ante oculos proponitur.

Haec cum saepe a vero aberret, in nova editione secundum nostri temporis scientiam textum dividi opus erat. Quoties incisio sive maior sive minor sine litteris פ aut ס invenitur et missum est, silentio alia ac masoretica discriptio supposita est, qua in re non omittendum est codicem 𝔅 iterum atque iterum exigua spatia relinquere, quae num solum typographiae gratia

[Footnotes]

¹ Qerē perpetuum eandem ob causam semper et interdum Qerē illud, quod mere orthographicum ‭est (expl. gr. ‮סְבִיבׂתָו‬, ‮מְרַאֲתָו‬ 1S 26,5. 7), in‬ notis commemorare omisi.

[Page VIII -- PROLEGOMENA]

interiecta sint, non semper facile est diiudicare. Quam plerumque causam fuisse existimo. -- Poeticos locos traditionis masoreticae ratione non habita fuisse dividendos apparet. Paucis locis Masoram editoris adiutricem esse nemo nescit.

7. Quod ad notas attinet, expressis verbis editorem in animo habuisse negatur, omnes varias lectiones omniaque ad textum emendandum consilia colligere, id quod apparatum maximopere auxisset. Semper versari opus erat in eo, quod vel hoc vel illo modo insigne vel gravius est. Modum incertum et in uniuscuiusque „subiectiva“ opinione positum esse nemo nescit -- praeterquam quod interdum spatii ratio erat habenda: si, quorum est iudicare, nos medium quoddam recte tenuisse existimabunt, id nobis gratissimum et summi erit pretii. -- Lecorum alicubi repetitorum (ex. gr. cf. 2R 18ss = Jes 36ss), si altero loco rectus, altero falsus textus erat, differentiae saepe posteriore tantum loco notabantur. Qua ratione quin occasione data desisteremus, fieri non poterat.

Locus recentium librorum citare et nomina doctorum affere omittendum erat. Si quis secum reputabit, hoc opus perfici non potuisse, nisi imprimis fines certi et ei angusti tenebantur, is et alia, quae postea forte ab editore exstincta sunt quaeque desiderat, et hoc, quod vitium videtur esse, excusabit. Hoc loco omnibus eis, quorum ex libris usum cepimus, gratias agere nobis liceat.

8. Labor ita divisus est, ut consilium totius operis (ab editore compositum et a viris, qui in editione paranda eum adiuvabant, probatum) et textum Bibliorum masoreticum totum editor praestet. Notae et discriptio textus (poeticorum praesertim locorum) partim ab editore partim a sociis oriuntur. Toti operi eandem formam afferre non semper facile fuisse nemo non intelleget. Quoties de forma vel re cum sociis componere opus erat, hi semper obvia erant comitate. -- In plagulis legendis maxima adhibebatur cura. Et editor unamquamque et socii unamquamque ab ipsis praeparatam plagulam bis perlegerunt. Praeterea nulla plagula prelo tradebatur, nisi eam viri docti I. I. KAHAN et Dr. KRAMER, pastor Gerichshainensis, necnon Dr. CHAMIZER, officinae Drugulinianae director, quibus gratias ago maximas, accuratissime perlegerant. Nihilosecius imbecilla generis humani natura ne hic illic mendum quoddam typographicum restiterit, impedire non potuerit. Lectori benevolo, qui de erratis et illis et aliis certiorem me fecerit, gratiam habebo.

[Page Break]

Simul cum Prolegomenis retractatis etiam

MONITUM AD LECTOREM

editioni priori in fine totius operis (Kal. Iun. 1906) adiunctum, denuo imprimendum curavi.

1. De horum Bibliorum ratione in Prolegomenis toti operi praepositis disserui. Hoc loco praeter Deum, qui vires et valetudinem praebuit, omnibus, qui his Bibliis operam navarunt, gratias agere maximas mihi liceat, imprimis sociis et viris in Prolegomenis, § 8 nominatis. I. I. KAHAN animum non solum ad corrigendas plagulas, sed etiam ad res ipsas attendit, id quod vario modo operi profuit; item DR. KRAMER in perlegendis plagulis locos in notis allegatos diligenter evolvit et errores nonnullos sustulit.

2. Quod attinet ad editoris et sociorum laborem, conferenda sunt huius operis Prolegomena, § 8. -- Omnia, vel singula, quam diligentissime sunt deliberata; paene ubique contigit, ut editor eiusque socii inter se consentirent: non raro de singulis notis, priusquam in eam, quam lector in manibus tenet, formam redactae sunt, praesertim in Prov., Iob, Eccl., Dan. et in aliis quibusdam libris, uberrime per literas agebatur. In libris Jerem. et Ezech. adornandis editor nonnulla, in XII prophetis haud pauca -- licentia, quam I. W. ROTHSTEIN et W. NOWACK obvia notas contulit. -- In Ez 40,7sqq I. W. ROTHSTEIN lectorem scire vult, ipsum formam אוּלָם rectiorum puterae. -- In libros Amos corrigendo editori libellus manu scriptus EDUARDI SIEVERS (cui nondum ultimam apposuerat manum) praesto erat.

3. Inter menda typographica in Corrigendorum tabula collecta haud pacua orta sunt excisis mere in prelo literis vel vocalibus et accentibus. Cum nonnulla eiusdem generis menda non in omnibus exemplaribus inveniantur, alii fortasse alia in suis ipsorum operis exemplaribus reperient. In altera, si quando opus erit, editione praeparanda e tabulis stereotypis menda illa curabimus auferenda.

R. KITTEL, D.

[Page Break]

t = in textu; n = in notis; ( ) = non in omnibus exemplaribus.

Gn 1,16 n adde: (id 2,2; cf ψ 136,9)
5,26.27 n adde: 𝕲ᴬ^* in 25 : 167, in 26: 802
7,3 n dele: frt adde
(8,2 t l ויסכרו֙)
10,22 adde not: 𝕲^mltMSSM + καὶ Καιναν
19,16 n adde: cf 1R 10,26
27,40 n l ⅏ Jub et dele: 𝕲ᴱ θέλῃς = 𝕸?
30,18 n adde: vel l ? יִשְׂכָּר (cf min. et sab. ישכראל)
34,2 ad החוּי adde not: 𝕲 ὁ Χορραῖος
36,22 n l Varᴳ 1Ch 1,39^𝕸
36,39ᶜ n adde: vel l מִן
41,45 ad צפנת adde not: 𝕲 ψοντο([μ]φανηχ) = פצנת
(46,2 t l וַיאמר הנני)
46,16ᶜ n adde: Nu אָזְנִי
46,28^b-b n ins: 𝕶 ad Pithom in urbem terrae Ramses
48,22 ad אחד adde not: prps מִֽשַּׁדַּי.

Ex 9,14 n adde: vel l frt rectius אֵלֶּה בְךָ pr אל־לבד
15,2ᵈ n adde: al(?) וַאֲנִדֵהוּ (ab ass נאד [cf נַד] sustulit
15,15 n adde 𝔅 מקּדש.

Nu 10,29 ad חׂתֵן adde not: l ? חֲתֵן
21,30ᵈ n post וַנָּשִׁים adde: al וַנָּשֶׁם (a שׁמם).

Dt 3,9 ad שיריון adde not: 𝕲 Σανι(ω)ρ
26,17.18 adde not: 𝕲 (εἵλου -- εἵλατο) ʾA (ἀντηλλαξω -- ἀντηλλαξατο) הֲמִרֹתָ et הֲמִירְךָ
27,4 adde not: l ? c ⅏ בהר גְּרִזִּים
28,15 ad וחקתיו adde not: >9MSS 𝕲𝔖𝔄
33,12 a‭d ‮עליו‬¹ a‬dde not: 𝕲 וְעֶלְיוֹן.

Jos 1,17 t l יִֽהיה
8,30 adde not: l ? בהר גְרִזִּים cf ad Dt 27,4
15,9 ad מי נפתוח adde not: 𝕲ᴬᴸ ὕδατος Ναφθω cf Me[r]nephta
17,11^a-a n adde: sed cf 1Ch 7,29^𝕲BA
18,15 adde not: cf ad 15,9
19,35 n lege: l ? הַצֹּרִים צֹר
21,9 n adde: 1Ch 6,50 plur
21,28 ad קשיון adde not: 1Ch 6,57^𝕸𝕲 קֶדֶשׁ.

Jdc 4,11 ad חֹתֵן adde not: l ? חֲתַן
20,42 prps ואשר מֵהָעִיר משחיתים אותו בַתָּוֶךְ
21,11 n adde: καὶ ἐποίησαν οὕτως.

1S 1,3 t l ליהוָֽה׃
2,20ᵇ n adde: et dl הַשְּׁאַלָה
4,2ᵃ n adde: l ? וַתִּנָּטֵשׁ
5,4 ad דגון adde not: prps דָגוֹ
8,22 t l ישראל
9,3 ad האתנות adde not: dl ה
10,21ᵇ n l: l frt הבִּכְרִי (cf 9,1; II 20,1) et ins ... et postea lege הַמטרי ‭(‮הַבִּכְרִי‬)‬
13,3ᵈ n l: פָּֽשְׁעוּ vel frt יִפְשְׁעוּ; nonn trsp ..
15,33 n adde: ex ουισασειφ, -- σασεφ = וישסּף [cf Field, Hex])
16,7ᶜ n adde: l לְמַרְאֵה עֵ׳
18,18 n adde: vel potius l אַחַי ומ׳
21,8 ad נעצר adde not: 𝕲 συνεχόμενος 𝕲^MSS ῥιγοπύρετον (--έτῳ)
25,34 n l: l וַתָּבֹאִי vel וּבָאתְי.

2S 1,6 dl not
1,22 n adde: l תִשּׂוֹג
2,16^a n 1: ins antea אנְשֵׁי בִנְיָמִין et postea c 𝕲 יָדוֹ
7,11^d-d n 1: Ch ... l וַאֲגַדֶּלְךָ וּבַיִת לָךְ
7,21^a-a n l: l ? c Ch^𝕸 ...
8,3^c n adde: cf Σ τρόπαιον ἑατοῦ
23,1 ad ונעים adde not: l ? מַנְעִים
23,11^a n adde: 1Ch 11,34^𝕸 שָׁגֵא
23,11^c n adde: 1Ch 11,13 לַמִּלְחָמָה; cf ad 13

[Page XI -- ADDENDA ET CORRIGENDA]

23,22 adde not: l בִּשְׁלשִׁים
23,25 adde not: v 33 הַהֲרָרִי, 1 Chr 11,27 הַהֲרוֹרִי
23,33 ad שׁרר adde not: 1Ch 11,35 שָׁכָר.

1R 3,21 ad ואקם adde not: prps וָאָקִץ
7,29^a n dele: l c, et adde: l ממַּעל ומתָ֑חת וְל׳
7,51 ad הכלים adde not: 2Ch 6,11 אֶת־הָאָרוֹן (frt recte)
8,25 ad לפני adde not: 2Ch 6,16 בְּתוֹרָתִי
10,22 adde not: l ? שֵׁן וְהָבְנִים

2R 8,22 n adde: Ch + vb nonn
15,38 n l: add (2Ch 27,9 וַיִקְבְּרוּ אֹתוֹ)
23,33^b-b n adde: 2Ch 36,3 + וַיְסִירֵהוּ מִצְרַיְמָה.

Jes 1,2 ad גדּלתי adde not: 𝕲 יָלַדְתִּי (ἐγέννησα)
1,13 ad און adde not: l ? c 𝕲 (νηστείαν) צוֹם
3,11 adde not: l א֖וי לרש֣ע ר֑ע
3,17^a n adde: al פְּאַתְהֵן
6,13^c-c n l: >𝕲^B𝕲^h𝔏
9,7 pr דָּבָר prps דֶּבֶר
9,8 pr וידיו prps וַיֵּדַע
14,19^b n adde: 𝕲ʾA Hier נֵצֵל (sanies polluta, cf neohbr נצל)
17,3 ad מִדַּמֵּ׳ adde not: trsp huc ֑ (מִדַּמָּ֑׳)
17,9^b-b n post החוי ins: (prps הַחֹרִי)
25,4 t trsp ^a ad‭ ‮כי‬²‬
28,3 n adde: vel (cf 1) l antea תֵּרָמַם
28,20 ad כְּהתכנם adde not: l מֵה׳
29,7 n l וְעַל־מֻ׳
29,9 adde not: l ? הִשְׁתְּעוּ וּשְׁעוּ (a שׁעה)
40,6^b n adde: vel frt חֲמֻדוֹ
40,10 adde ad משׁ׳ ל not: l ? מֹשִׁיעָה לוֹ
42,19^c n adde: l ? כִּמְשֻׁלָּחִיו
42,19^d n l: l c 2MSS Σ וחרש ...
43,14 adde not: l ? שלּחתּיו
44,4 n adde: l כְּחָצִיר בֵּין מָ֑יִם
44,8 adde not: l השמעתִּיכֶ֥ם
49,12 adde not: l סְוֵנִים
49,15 ad מרחם adde not: l מְרַחֵם (=fem, cf. arab); vel אֵם רַחֵם
‭51,1 adde not: l ? ‮נְקַרְתֶּם‬ = ‮נְקֹרֹתֶם‬ (a ‮קוּר*‬ manare)‬
52,13 n adde: l ? עֶבֶד יְהֹוָ֑ה
53,9^a n 1 רַע
59,10 n ins: al = vespere cf 𝔗𝔙 (in caliginosis)
63,9^c n l: .. צִר ומלאָלְ הושיעֻם.

Jer 1,13^b n adde: sed melius 𝕸
2,17 ad תעשׂה adde not: l עָשָׂה (dittogr)
6,7 adde not: l ? הֵקִרָה (a ‮קוּר*‬ manare)
6,11 adde not: l ? שָׁפֹךְ cf 𝕲
10,6.7 ad מאין adde not: prps אין (dittogr)
12,9^b n adde: prps כִּי הָעיט (pr לי הַע׳)
13,19 ad הג׳ של׳ adde not: l גָּלוּת שְׁלֵמָה
14,4^b n adde: prps וְעוֹבדֵי .. חַתּוּ
15,11^c n adde: prps שֵׁרַרְתִּיךָ vel הֲשֵׁרֹתִיךָ (ab aram שרר).

Ez 1,13^a n ins: vel potius וּבֵינוֹת
3,3^c n post מת׳ ins: vel לָמֹתֶק
3,5^c-c n adde: vel לֻ֓א (? אִם dittogr)
7,13 n adde: vel l ? יֵחַתּוּ pro חיתו
12,10 ad הנשׂיא adde not: l ? הִנָּבֵא
13,15^a n adde: vel וְאָמַר
18,7^a n adde: 𝕲 ‮חֲבֹלַת חַיָּב*‬ (ἐνεχυρασμον ὀφείλοντος)
27,3 l ? אני אֲנִיּה
38,2.3 adde not: נשיא frt gloss.

Am 4,7 del not ^a n adde: l אַכֶּה
9,1^c n adde: l וּבְצַע בָּם ראש כ׳

Na 2,4^a-a n adde:

This page is released under the CC0 1.0 license, which spells out in as much legal detail as possible my desire to waive any copyright I have over the work. Feel free to use it as you like.